Noark Electric posiada w ofercie wyłączniki nadprądowe do zabezpieczania instalacji elektrycznych prądu przemiennego, stałego oraz instalacji fotowoltaicznych. Aparaty pokrywają szeroki zakres prądów znamionowych, dla różnych charakterystyk i zdolności zwarciowych, z możliwością dobudowy akcesoriów.

Zgodnie z definicją, wyłącznik nadprądowy jest łącznikiem przeznaczonym do załączania, przewodzenia i wyłączania prądów roboczych oraz przetężeniowych. Głównym zastosowaniem tych aparatów jest zabezpieczanie instalacji w budynkach mieszkalnych, biurowcach oraz w budynkach użytku publicznego. Największą zaletą tego typu urządzeń jest to, że mogą być one obsługiwane przez osoby niewykwalifikowane elektrycznie. Wyłączniki w pozycji wyłączonej zapewniają przerwę izolacyjną, gwarantując bezpieczną pracę przy instalacji. Taką funkcjonalność posiadają aparaty, których symbol zawiera poziomą kreskę.

Rys. 1. Podstawowe charakterystyki wyłączników nadprądowych

Charakterystyki

Podstawowymi charakterystykami wyłączników nadprądowych są charakterystyki B, C oraz D (rys. 1). W zakresie przeciążeniowym są one identyczne. Oznacza to, że dla przeciążeń mniejszych niż 1,13 x In możliwe jest zadziałanie termobimetalu w czasie nie krótszym niż jedna godzina. Dla większych przeciążeń czas ten stopniowo się skraca. Należy pamiętać, że przewody w instalacjach mogą być przeciążane jedynie odpowiednim prądem, przez odpowiednio długi czas. Dzięki temu możliwe jest m.in. zagotowanie wody w czajniku elektrycznym lub załączenie żelazka, bez zbędnego zadziałania zabezpieczenia.
Wyzwalacz termiczny ma za zadanie chronić izolację przewodów. Nadmierny przyrost temperatury żyły przewodów powoduje szybkie starzenie się izolacji, co może doprowadzić do jej zniszczenia, a w konsekwencji do wystąpienia pożaru. Do zabezpieczenia instalacji przed skutkami zwarcia służy wyzwalacz elektromagnetyczny (zwarciowy). Zgodnie z obowiązującymi normami, wyzwolenie bezzwłoczne może nastąpić dla prądu zwarciowego:
• charakterystyka B: 3 – 5 x I_n,
• charakterystyka C: 5 – 10 x I_n,
• charakterystyka D: 10 – 20 x I_n.
Dla prądów przekraczających podane wartości wyłącznik musi zadziałać bezzwłocznie.

Rys. 2. Wyłącznik nadprądowy z serii Ex9BH

Rys. 3. Wyłącznik Ex9B125 – na większe prądy znamionowe i zwarciowe

Wyłączniki nadprądowe

Najbardziej popularną serią wyłączników w ofercie Noark Electric jest seria Ex9BN o znamionowej zdolności łączeniowej 6 kA, według normy IEC/EN 60898. Aparaty te wykonane są dla typoszeregu prądowego od 1 do 63 A, dostępne dla liczby biegunów od jednego do czterech. Podobne parametry posiada kolejna seria wyłączników nadprądowych Ex9BH, różniąca się od poprzedniej większą znamionową zdolnością łączeniową – 10 kA. Dodatkową zaletą tej grupy aparatów jest kolor dźwigni odpowiadający kolorom oczek we wkładkach bezpiecznikowych. Dla przykładu w wyłączniku o prądzie znamionowym 10 A dźwignia ma kolor czerwony, dla 20 A jest to kolor niebieski (rys. 2). Dla instalacji przemysłowych, w których konieczne jest zainstalowanie wyłączników na większe prądy znamionowe oraz zwarciowe, dostępna jest seria Ex9B125 (rys. 3). Wyłączniki z tej grupy wykonane są dla prądu znamionowego do 125 A i znamionowej zdolności zwarciowej do 25 kA (zgodnie z EN 60947-2) oraz do 20 kA (zgodnie z EN 60898-1). Wszystkie wymienione serie charakteryzują się wysoką szczelnością na zanieczyszczenia, tj. pył czy kurz. Decydują o tym: zwarta, modułowa obudowa przykręcona na sześć nitów w pobliżu zacisków (nity jednocześnie zwiększają wytrzymałość mechaniczną aparatu), osłony w miejscach dedykowanych do montażu akcesoriów oraz szczelne okienko odzwierciedlające stan położenia styków.

Wyłączniki nadprądowe dla prądu stałego

Wyłączniki nadprądowe DC serii Ex9BD (rys. 4) są przeznaczone do aplikacji prądu stałego o napięciu łączeniowym 220 V na biegun i dysponują znamionową zdolnością zwarciową graniczną I_cu = 10 kA według normy EN 60947-2. Warto zaznaczyć, że wartość znamionowego prądu wyłączalnego zwarciowego eksploatacyjnego wynosi również I_cs = 100% I_cu = 10 kA. W tego typu aparatach istotne jest, aby przestrzegać polaryzacji. Oznacza to, że na aparacie są naniesione oznaczenia „+” i „-” zgodnie z którymi należy podłączyć odpowiedni biegun. W związku z tym w aplikacjach, gdzie może nastąpić zmiana kierunku przepływu prądu, np. wskutek zakłócenia, nie powinny być stosowane tego typu wyłączniki. Wynika to z faktu, że spolaryzowany wyłącznik DC gasi łuk za pomocą magnesu stałego, który przy prawidłowej polaryzacji będzie kierował go w kierunku komór gaszeniowych. Przy błędnym podłączeniu albo zmianie polaryzacji wywołanej zmianą kierunku przepływu prądu, magnes ten zatrzyma łuk na stykach, doprowadzając aparat do przegrzania, a w konsekwencji do pożaru.

Rys. 4. Wyłącznik nadprądowy DC z serii Ex9BD

Wyłączniki nadprądowe dla aplikacji fotowoltaicznych

Typowymi aplikacjami, gdzie może nastąpić zmiana kierunku przepływu prądu są systemy fotowoltaiczne. W oparciu o normę IEC 62548-1, w takiej aplikacji należy zainstalować urządzenie zabezpieczające panel lub string. Istnieją dwa rodzaje urządzeń dedykowanych do zabezpieczenia paneli i stringów, tj. wyłączniki nadprądowe niespolaryzowane oraz podstawy bezpiecznikowe z wkładką topikową. Firma Noark Electric posiada w swojej ofercie oba typy apratów – wyłączniki nadprądowe serii Ex9BP (rys. 5) i Ex9BH oraz podstawy bezpiecznikowe Ex9FP (rys. 6). Pierwszy rodzaj aparatów wykonany jest na maksymalne napięcie 1000 V DC, co odpowiada liczbie czterech modułów wyłącznika (250 V na biegun). Wyłączniki tego typu posiadają wiele zalet. Po pierwsze – w przypadku zadziałania mogą zostać załączone ponownie bez żadnych dodatkowych kosztów, takich jak kupno nowej wkładki bezpiecznikowej. Kolejną zaletą jest możliwość dobudowy akcesoriów. Można zainstalować dodatkowe styki pomocnicze umożliwiające sygnalizację stanu położenia dźwigni oraz zdalne odłączanie systemu PV przez zastosowanie wyzwalaczy. Inną cechą wyłączników nadprądowych PV jest spełnienie funkcji rozłączającej oraz możliwość obsługi przez osoby niewykwalifikowane elektrycznie. Ma to szczególne znaczenie, gdy instalacje znajdują się na dachach budynków mieszkalnych. W przypadku podstaw bezpiecznikowych, ich dużym atutem jest niski koszt, a także niewielka ilość miejsca potrzebna do zainstalowania aparatu. W aplikacjach, w których wymagane jest rozłączanie obydwu biegunów w stringu należy stosować podstawy bezpiecznikowe dwubiegunowe.

Rys. 5. Wyłącznik nadprądowy z serii Ex9BP

Rys. 6. Podstawa bezpiecznikowa Ex9FP

Akcesoria

Akcesoria pomocnicze są wspólne dla wszystkich typów wyłączników nadprądowych, dodatkowo również dla rozłączników typu Ex9BI. Każdy wyłącznik można wyposażyć w akcesoria pomocnicze (rys. 7), do których zalicza się:
• wyzwalacze wzrostowe typu SHT, które w normalnym stanie pracy nie są zasilane napięciem, natomiast po jego podaniu bezzwłocznie wyzwalają wyłącznik,
• wyzwalacze podnapięciowe UVT, które w normalnym stanie pracy muszą być zasilane odpowiednim napięciem, a po jego zaniku wyzwalają wyłącznik,
• wyzwalacze nadnapięciowe OVT, które w normalnym stanie pracy muszą być zasilone napięciem, dopiero po przekroczeniu wartości napięcia 280 V AC ±5% wyłączają aparat, chroniąc w ten sposób instalację przed pracą przy podwyższonym napięciu. Należy jednak pamiętać, że wyzwalacze te nie zapewniają ochrony przeciwprzepięciowej,
• styki pomocnicze typu AX – odwzorowujące położenie styków wyłącznika, zabudowane w obudowie o szerokości 0,5 modułu, wyposażone w styk przemienny,
• styki pomocnicze zadziałania AL – informujące o elektrycznym wyłączeniu aparatu na skutek zadziałania wyzwalacza przeciążeniowego, zwarciowego albo wyzwalacza napięciowego. Dostępna jest również konfiguracja styków AXL w pojedynczej obudowie o szerokości 0,5 modułu.
Wszystkie akcesoria dobudowywane są z lewej strony wyłącznika, przy czym dobudować można maksymalnie dwie jednostki wyzwalaczy i do trzech par styków pomocniczych jednocześnie.

Rys. 7. Przykładowe akcesoria do wyłączników nadprądowych Noark Electric:
a – styk pomocniczy typu AX,
b – wyzwalacz wzrostowy typu SHT

Podsumowanie

Oferta wyłączników nadprądowych z portfolio firmy Noark Electric pozwala zaspokoić potrzeby różnorodnych aplikacji domowych, przemysłowych i fotowoltaicznych. Na wszystkie aparaty firma Noark Electric udziela 5-letniej gwarancji. Karty katalogowe, instrukcje montażu, deklaracje zgodności są dostępne w języku polskim i przygotowane do pobrania ze strony internetowej.

Grzegorz Waligórski
Autor jest pracownikiem
firmy Noark Electric