Producenci urządzeń elektrycznych od roku 2004 muszą na swoich produktach stosować oznakowanie CE. Umożliwia to swobodny przepływ towarów w Unii Europejskiej i jest widocznym znakiem zapewnienia zasadniczych wymagań bezpieczeństwa produktu.

Zasadnicze wymagania w zakresie oznakowania CE określają elementy bezpieczeństwa niezbędne dla ochrony interesu publicznego. W szczególności dotyczy to projektowania, wytwarzania, badań, znakowania, instrukcji, materiałów. Przykładowym sposobem spełnienia tych wymagań jest zastosowanie norm zharmonizowanych, które są quasi specyfikacjami technicznymi poszczególnych produktów.

Znak CE

Stosowanie norm
Producent może wybrać rozwiązanie zaproponowane w normie zharmonizowanej lub inne dowolne rozwiązanie techniczne. Stosowanie norm, w tym norm zharmonizowanych, jest dobrowolne. Stosując normy zharmonizowane producent korzysta się z przywileju „domniemania zgodności” z zasadniczymi wymaganiami. Producent idący drogą innych, własnych rozwiązań technicznych, musi udowodnić zgodność produktu z wymaganiami zasadniczymi, z reguły poprzez badania w jednostkach notyfikowanych.
Taka swoboda działania pozwala na utrzymanie poziomu technicznego, ale również nie wstrzymuje rozwoju nowych technologii.

Przykładowa Deklaracja Zgodności WE

Procedura CE
Umieszczenie oznakowania CE na produkcie musi być poprzedzone przeprowadzeniem u producenta procedury według określonych modułów. Końcowym elementem pozytywnego przebiegu procedury jest wystawienie Deklaracji Zgodności WE – dokumentu, który producent musi na żądanie udostępniać kontrolom oraz kolejnym ogniwom łańcucha dostaw – hurtownikom, instalatorom, handlowi detalicznemu i konsumentowi.

Przykładowe oznaczenie zgodności z dyrektywą RoHS

Przykładowe oznaczenie zgodności z dyrektywą o kompatybilności elektromagnetycznej

Oznaczenie zgodności z dyrektywą Atex

Dostępność norm

Polski Komitet Normalizacyjny publikuje na swojej stronie internetowej (www.pkn.pl) cyklicznie aktualizowany zestaw norm zharmonizowanych na poszczególne wyroby związane z poszczególnymi dyrektywami i rozporządzeniami.
Jest też dostępny zestaw norm krajowych niezharmonizowanych, będących istotnym polskim dorobkiem technicznym pomocniczym dla przeprowadzenia dowodu, że produkt jest bezpieczny.
Producent planujący wprowadzić na rynek nowy produkt jest zobowiązany prześledzić te zestawy norm, aby ustalić, czy istnieją na produkt normy zharmonizowane lub krajowe oraz według jakiego modułu postępowania może zapewnić zgodność z zasadniczymi wymaganiami.

Etykieta energetyczna zgodna z dyrektywą ErP

Oznakowanie zgodności z rozporządzeniem REACH

Regulacje

Dla produktów i urządzeń elektrycznych pracujących w zakresie napięć przemiennych od 50-1000 V wiodąca jest Dyrektywa niskonapięciowy sprzęt elektryczny (LVD – Low Voltage Directive) 2006/95/WE: 1169 norm zharmonizowanych, implementacja krajowa – Rozporządzenie Ministra Gospodarki w sprawie zasadniczych wymagań dla sprzętu elektrycznego (Dz. U. 2007; poz. 1089).
Przez pierwsze lata obowiązywania tych zasad producenci wystawiając Deklarację Zgodności WE podawali tylko tę dyrektywę jako dokument, z którego wywodzą prowadzoną przez siebie procedurę domniemania zgodności z zasadniczymi wymaganiami. Następnie podawali normę zharmonizowaną, krajową lub zakładową. Obecnie jednak jest to podejście niedostateczne, bowiem ustalono inne dodatkowe wymagania, których łączne spełnienie upoważnia do wystawienia Deklaracji Zgodności WE i nadania oznakowania CE. Tymi dodatkowymi Dyrektywami i Rozporządzeniami Unii Europejskiej są:
• Dyrektywa w sprawie ograniczenia stosowania niektórych niebezpiecznych substancji w sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (RoHS 2011/65/UE); jedna norma procedury badań – implementacja krajowa Rozporządzenie Ministra Gospodarki w sprawie zasadniczych wymagań (…) (Dz. U. 2013, poz. 547),
• Dyrektywa kompatybilności elektromagnetycznej (EMC 2004/108/WE); 219 norm zharmonizowanych – implementacja krajowa: Ustawa o kompatybilności elektromagnetycznej (Dz. U. 2007, poz. 556),
• Dyrektywa maszynowa (MD 2006/42/WE); 848 norm zharmonizowanych – implementacja krajowa: Rozporządzenie Ministra Gospodarki w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn (Dz. U. 2008, poz. 1228);
• Dyrektywa w sprawie urządzeń i systemów ochronnych przeznaczonych do użytku w przestrzeniach zagrożonych wybuchem (ATEX 94/9/WE); od 16 kwietnia 2016 r. wejdzie w życie nowelizacja 2014/34/UE; 109 norm zharmonizowanych – implementacja krajowa: Rozporządzenia Ministra Gospodarki w sprawie zasadniczych wymagań (…) (Dz. U. 2005, poz. 2203);
• Dyrektywa ustanawiająca ogól ne zasady ustalania wymogów dotyczących ekoprojektu dla produktów związanych z energią (klimatyzatory, odkurzacze, pompy wodne, pralki, silniki elektryczne, telewizory, wentylatory, zmywarki, zasilacze i inne) (ErP 2010/30/UE) – wymogi wobec produktu oraz obowiązkowe etykiety energetyczne – implementacja krajowa: Ustawa o obowiązkach w zakresie informowania o zużyciu energii przez produkty wykorzystujące energię (Dz. U. z 2012 r., poz. 1203);
• Rozporządzenie w sprawie wyrobów budowlanych (CPR 305/2011); 540 norm zharmonizowanych (kable wbudowane na stałe w budynki są wyrobami budowlanymi) – wchodzi bezpośrednio do praw wszystkich krajów UE;
• Rozporządzenie REACH (ang. Registration, Evaluation and Authorisation of Chemicals) w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH 1907/2006) – wchodzi bezpośrednio do praw wszystkich krajów UE.

Oznakowanie zgodności z rozporządzeniem
REACH

Podsumowanie

Podsumowując należy stwierdzić, że umieszczenie znaku CE na produkcie musi być wynikiem wnikliwej analizy spełnienia wielu wymagań ustanowionych w różnorodnych aktach prawnych.

mgr inż. Janusz Nowastowski
Autor jest wiceprezesem zarządu
oraz dyrektorem Biura PIGE