Do aparatury niskonapięciowej stosowanej w instalacjach nn należą m.in. elementy indukcyjne, jak transformatory, dławiki, zasilacze lub przekładniki. W Polsce jednym z głównych producentów urządzeń tego typu jest firma Noratel.

Noratel wytwarza transformatory niskiego napięcia, separacyjne i bezpieczeństwa 1- i 3-fazowe z przeznaczeniem dla różnych, w tym specjalistycznych branż, jak medyczna i morska. Firma oferuje bogaty typoszereg wyrobów standardowych, blisko 300 pozycji znajduje się w stałej ofercie magazynowej. Pozostałe produkty standardowe znajdują się w magazynach spółek partnerskich lub są osiągalne w krótkim czasie. Na polskim rynku, spośród asortymentu producenta dużym zainteresowaniem cieszą się transformatory separacyjne i bezpieczeństwa, w tym modułowe. Ponadto dostępne są transformatory oświetleniowe, trójfazowe, autotransformatory odczepowe i z płynną regulacją. Oferta obejmuje także transformatory i inne urządzenia indukcyjne do zastosowań specjalnych, jak transformatory medyczne, górnicze, morskie, zasilacze indukcyjne i impulsowe, dławiki sieciowe, silnikowe, ochronne i kompensacyjne stosowane odpowiednio w układach kompensacji mocy biernej i biernej pojemnościowej.

Rys. 1. Transformator Noratel typu SU

Transformatory

Transformatory separacyjne i bezpieczeństwa
Wśród transformatorów separacyjnych i bezpieczeństwa największą popularnością cieszy się model SU (rys. 1) oraz SUL o stopniu ochrony IP00, typ FR IP20, oraz model o wyższym stopniu ochrony – IP44 – typ LF.
Transformatory SU to otwarta konstrukcja z wygodnym montażem tablicowym za pomocą stóp kątownika. Moce standardowych typów zawierają się w przedziale od 35 do 3600 VA. Transformatory SUL zbudowane są podobnie do SU. Różnią się sposobem montażu, ponieważ do mocy
250 VA mogą być montowane zarówno tablicowo jak i na szynę T-35. Dodatkowo wykonane są zgodnie ze standardami UL506. Charakteryzują się również większą uniwersalnością napięć PRI i SEC, tj. po stronie pierwotnej 230-400 ±15 V, 460-480 ±20 V oraz 500-575 ±25 V. Zarówno do typu SU jak i SUL opcjonalnie oferowana jest metalowa obudowa typu SUK zapewniająca stopień ochrony IP20 lub IP23, w zależności od miejsca montażu (podłoga, na ścianie).
Typ FR (rys. 2), w obudowie o stopniu szczelności IP20, w wersjach do 130 VA montuje się na szynę. Pozostałe moce, do 400 VA, przystosowane są do montażu tablicowego. W grupie transformatorów bezpieczeństwa typ FR może być montowany na szynę do 180 VA.

Rys. 2. Transformator Noratel typu FR

Dla użytkowników oczekujących większej ochrony, np. przed wilgocią, producent proponuje typ LF (rys. 3) – transformator w obudowie o stopniu szczelności IP44. Po stronie PRI posiada on wyprowadzenia na przewody z wtyczką lub kostki, do których dostęp zapewniają przepusty gumowe. Model dostępny jest w mocach do 1000 VA.
Wszystkie transformatory oferowane są w napięciach typowych jak i rzadziej spotykanych.
Spośród transformatorów bezpieczeństwa Noratel proponuje również model RDS, w modułowej obudowie o stopniu ochrony IP20, przeznaczony do montażu na szynę T-35. Urządzenie posiada separowane, izolowane uzwojenia, zabezpieczenie przed zwarciem i przeciążeniem. Najbardziej popularne modele dysponują wyjściem 12 i 24 V. Transformatory jednofazowe małych mocy stanowią niewielką część produkcji Noratel.
Większe transformatory jednofazowe, o mocy powyżej 3600 VA, producent wykonuje w konstrukcji dwukolumnowej. Typ 2LT (rys. 4), standardowo o mocy do 125 kVA, posiada najczęściej napięcia w zakresie 115-1000 V po stronie PRI i SEC. Modele te stosowane są jako wolnostojące, w obudowie IP23 lub do zabudowy w szafach.
Duża część produkcji Noratel to transformatory trójfazowe. W napięciach 400/230 i 230/400V są one dostępne w stałej ofercie magazynowej lub w magazynach partnerskich. Znaczna grupa wytwarzanych urządzeń to również autotransformatory oraz transformatory w układzie Scotta a także medyczne i górnicze. Noratel w większości produkuje transformatory pod indywidualne potrzeby klientów.

Transformatory specjalistyczne
Spośród modeli o szczególnym przeznaczeniu Noratel oferuje m.in. transformatory medyczne 2LTM i urządzenia medyczne typu IMED. Oba rodzaje wyrobów spełniają wymagania normy medycznej EN60601-1 i wykonywane są z najwyższej jakości materiałów. Typ 2LTM występuje w wersji do zabudowy w szafach medycznych lub jako osobne urządzenie w obudowie IP23. IMED jest osobnym urządzeniem przeznaczonym do zasilania wymagającego sprzętu w pomieszczeniach medycznych. Standardowy typoszereg urządzeń medycznych stanowi niewielki wycinek produkcji. Ze względu na duże zróżnicowanie pod kątem wymagań i konstrukcji, większość produktów wykonywana jest po zebraniu szczegółowych danych od klienta.

Rys. 3. Transformator Noratel typu LF

Transformatory i przekładniki na rdzeniach toroidalnych

Przedstawione wyżej modele zaliczane są do konstrukcji kształtkowych. Oprócz nich firma wykonuje także transformatory i przekształtniki w konstrukcji toroidalnej. Fabryka Noratel pod Szczecinem produkuje rdzenie toroidalne na własne potrzeby, z różnych rodzajów blach transformatorowych, w zależności od wymagań konstrukcji. Ma to istotne znaczenie w przypadku przekładników ale także transformatorów medycznych lub audio, gdzie bardzo ważne są uzyskiwane parametry elektryczne. Własne zaplecze pozwala na większą dowolność konstrukcyjną, w tym w zakresie wymiarów, oraz szybszą reakcję na potrzeby odbiorcy. Firma wytwarza także transformatory toroidalne z przeznaczeniem dla branży oświetleniowej, zwłaszcza do oświetlenia halogenowego, oraz o innych napięciach spotykanych w różnych gałęziach przemysłu. Transformatory toroidalne zapewniają minimalizację gabarytów, dowolność konstrukcji nieograniczoną rozmiarami kształtek, mniejszy prąd rozruchowy jak również mniejszy wytwarzany hałas.

Rys. 4. Transformator Noratel typu 2LT

Rys. 5. Transformator trójfazowy typu 3LT produkcji Noratel

Przekładniki prądowe i napięciowe

W 2011 roku Noratel wprowadził do oferty standardowej przekładniki prądowe i napięciowe. Produkcję w Polsce rozpoczęto wraz z przejęciem duńskiego zakładu Garre, który do tej pory dostarczał przekładniki niskonapięciowe na rynek zachodnioeuropejski i skandynawski. Park maszynowy oraz aparaturę kontrolno-pomiarową przedsiębiorstwa dostosowano do nowych potrzeb, by móc spełnić wymogi formalno-prawne obowiązujące także na innych rynkach. Obecnie w ofercie Noratel znajdują się przekładniki prądowe jak i napięciowe wykorzystywane w przemyśle, energetyce oraz innych dziedzinach. Spełniają one wymagania normy prądowej EN 60044-1 i napięciowej EN 60044-2 oraz posiadają znak CE. Od kwietnia 2012 roku mogą być produkowane ze znakiem UL. Firma dysponuje uznaniem E300828 na przekładniki prądowe i napięciowe. Oferowane są rozwiązania typowe oraz dostosowane do indywidualnych potrzeb. Aby skrócić czas realizacji, najbardziej typowe przekładnie dostępne są w magazynie.

Przekładniki prądowe
W standardowym typoszeregu Noratel oferuje bardzo szeroką gamę przekładników prądowych do układów pomiarowych jak i zastosowań typowo zabezpieczeniowych. Dostępne są wersje do montażu na szynę i kabel, od 15 do 8000 A, o współczynniku bezpieczeństwa FS5 lub FS10. Produkty produkowane są w klasach dokładności 0,2s, 0,2, 0,5s, 0,5, oraz 1 i 3. Wśród przekładników prądowych pomiarowych występują modele dopasowane do małych szyn 30 x 10 czy 40 x 10 mm, typy do szyn od 60 do 80 mm grubości oraz 120 x 70 mm. Wśród przekładników pomiarowych na kabel oferowane są modele dostosowane do średnic od Φ10 mm nawet do Ω180 mm. Także typy uniwersalne – z otworami zarówno na kabel jak i na szynę – cieszą się sporym zainteresowaniem, z uwagi na wszechstronność użycia, zwartą konstrukcję i konkurencyjną cenę. Oferowane są również przekładniki z uzwojeniem pierwotnym z zatopioną szyną oraz wyprowadzeniami typowo na zaciski, o niskich przekładniach prądowych – już od 0,1 A po stronie pierwotnej. Przekładniki prądowe zabezpieczeniowe cechują się wysokim współczynnikiem granicznym dokładności ALF dostosowanym do potrzeb układu zabezpieczeniowego. Każdy typ można łatwo dopasować pod względem konstrukcyjnym na różne przekroje kabli jak i przewodów. Praktycznie wszystkie przekładniki można wyprodukować w konstrukcji zapewniającej minimalizację wymiarów i dostosowanie do szczególnych gabarytowych i montażowych wymagań klienta. Urządzenia mogą mieć zastosowanie m.in. napowietrzne i bezawaryjnie pracować na zewnątrz bez obawy o utratę parametrów. Każdy model może być wyposażony w dodatkowe akcesoria.

Rys. 6. Przekładniki prądowe Noratel

Przekładniki napięciowe
Przekładniki napięciowe także oferowane są w klasach już od 0,2s. W większości przekładniki napięciowe zalane są masą żywiczną w obudowach, dzięki czemu nie ma możliwości ingerencji mechanicznej w konstrukcję przekładnika. Noratel dostarcza przekładniki napięciowe do branży energii odnawialnej, w tym dla jednego z potentatów w tej dziedzinie, firmy Vestas. Wytwarza także przekładniki napięciowe do pracy w układzie trójkąta lub gwiazdy, przygotowane bezpośrednio do podłączenia w odpowiedni układ pomiarowy, co znacznie ułatwia pracę instalatorów.
Przekładniki prądowe i napięciowe wykorzystywane w energetyce mogą posiadać Świadectwa Wzorcowania Głównego lub Okręgowego Urzędu Miar. Badania przekładników prądowych przeprowadzane są przez Okręgowy Urząd Miar w Szczecinie w zakładzie w Dobrej.

Rys. 7. Zasilacz modułowy typ AMR

Dławiki i zasilacze

Noratel zajmuje się także produkcją dławików. W Polsce najbardziej popularne są dławiki silnikowe, sieciowe, ochronne i kompensacyjne. Ponadto firma produkuje dławiki niestandardowe, m.in. dla ABB, AEG czy Vestas.
Zasilacze indukcyjne i impulsowe Noratel oferowane są w różnych konstrukcjach, przedziałach napięć i o różnym amperażu. Dostępne są modele IP00, IP20 jak i IP44, z różnymi wartościami tętnień oraz mniej typowymi napięciami PRI i SEC. Na polskim rynku największym zainteresowaniem cieszą się zasilacze impulsowe. Noratel oferuje szeroką gamę jedno- i trójfazowych zasilaczy impulsowych o różnych napięciach i mocach.

Małgorzata Żytkowiak
Autorka jest dyrektorem sprzedaży
w firmie Noratel