Prawidłowy dobór bezpieczników topikowych i innych aparatów zabezpieczających instalacje elektroenergetyczne wymaga zarówno dokładnej analizy układu instalacji, jak i znajomości danych katalogowych zabezpieczeń (charakterystyk czasowo-prądowych i energetycznych, przebiegów itp.) oraz ich wzajemnych relacji zapewniających selektywną współpracę. Zadanie to ułatwiają przygotowane przez firmę ETI Polam dwa specjalne programy: ETI Fuse i Fuse Finder. Artykuł objaśnia sposób korzystania z obu aplikacji.

Obydwa programy ETI Polam służące do doboru aparatów zabezpieczających można pobrać ze strony www.etipolam.com.pl.

Rys. 1. Okno główne programu ETI Fuse

Rys. 2. Pasek menu

Rys. 3. Okno wyboru aparatów zabezpieczających

Program ETI Fuse

Dobór właściwego bezpiecznika lub wyłącznika nadprądowego do zabezpieczenia instalacji oraz szybkie porównanie ich charakterystyk czasowo-prądowych mogą być niejednokrotnie bardzo pracochłonne. Program ETI Fuse pozwala na wyświetlenie charakterystyk czasowo-prądowych (t-I), charakterystyk prądów ograniczonych oraz charakterystyk energetycznych (całek Joule’a – I²t) dobranych aparatów zabezpieczających firmy ETI Polam i zestawienie ich na jednej podziałce logarytmicznej. W ten sposób można sprawdzić, czy aparaty te zadziałają selektywnie (wybiórczo) przy spodziewanym prądzie zwarciowym lub przeciążeniowym, a także określić zapas i granice selektywności. Można również precyzyjnie sprawdzić czas zadziałania aparatu przy danym prądzie obciążenia lub zwarcia i odwrotnie. Aby ułatwić dostęp do programu, umieszczono go na stronie www.etipolam.com.pl, w zakładkach, kolejno: wsparcie techniczne / oprogramowanie dla projektantów / programy dla projektantów. W celu uruchomienia programu należy kliknąć ikonę z nazwą aplikacji: ETI Fuse, po czym ukaże się okno główne pokazane na rys. 1. Aby wybrać charakterystykę t-I dobranego aparatu, należy na pasku menu kliknąć przycisk: Actions / Select fuses lub symbol graficzny wkładki topikowej, jak pokazano strzałkami na rys. 2. Po kliknięciu pojawi się okno wyboru z następującymi grupami aparatów zabezpieczających (rys. 3):
• CH – wkładki topikowe cylindryczne,
• D – wkładki topikowe instalacyjne D (gG),
• DO – wkładki topikowe miniaturowe DO (gG),
• Etimat – wyłączniki nadprądowe o charakterystykach B, C, D,
• NV aM – wkładki topikowe nożowe o charakterystyce aM,
• NV gG – wkładki topikowe nożowe o charakterystyce gG,
• Ultra Quick – wkładki topikowe o charakterystyce aR lub gR do zabezpieczania półprzewodników.

Rys. 4. Rozwinięta podgrupa na zestaw prądów znamionowych wkładek DO1

Rys. 5. Zaznaczona charakterystyka wkładki topikowej DO1, 400 V, gG, 16 A

Rys. 6. Charakterystyka t-I wkładki topikowej DO1, 400 V, gG, 16 A

Aparaty zabezpieczające pokazane w oknie wyboru (rys. 3) umieszczone są w grupach i podgrupach. Grupy aparatów, które mają podgrupy, posiadają przed nazwą znak +. Podwójne kliknięcie na danej grupie wyrobów rozwija tą grupę na podgrupy. Np. kliknięcie na grupę wkładek topikowych DO rozwija tą grupę na podgrupy DO1, DO2 i DO3. Natomiast podwójne kliknięcie na wybraną podgrupę rozwija ją na zestaw prądów znamionowych wkładek występujących w tej podgrupie (rys. 4). Chcąc wyświetlić na skali logarytmicznej charakterystykę czasowo-prądową (t-I) wkładki topikowej (np. DO1) o żądanym prądzie znamionowym, należy ją zaznaczyć w lewym oknie (zostanie podświetlona na niebiesko) a następnie nacisnąć przycisk  w celu umieszczenia jej w prawym oknie (rys. 5). Teraz należy zaznaczyć daną wkładkę w prawym oknie i nacisnąć przycisk OK. Pojawi się następne okno wyboru z możliwością wyboru charakterystyki t-I (I/t characteristic), charakterystyki prądów ograniczonych wkładek (Cut-Off current) lub ich charakterystyk całek Joule’a (Operating I2t characteristic). Po zaznaczeniu żądanej charakterystyki należy kliknąć OK. W docelowym oknie pojawi się wówczas na skali logarytmicznej charakterystyka czasowo-prądowa wkładki topikowej DO1, gG, 16 A. Jest to charakterystyka rzeczywista wkładki topikowej, która powstała w czasie badania wkładki prądem przeciążeniowym i zwarciowym. Należy zauważyć, że każdemu położeniu kursora na skali logarytmicznej odpowiada pewna wartość prądu i czasu, wyświetlane w dolnej części ekranu, co pokazano na rys. 6. Chcąc odczytać czas zadziałania wkładki topikowej obciążonej pewnym prądem, należy ustawić kursor na charakterystyce wkładki topikowej dla przyjętego prądu i odczytać wartość liczbową czasu jej zadziałania w dolnej części ekranu. Program ETI Fuse umożliwia również dokładne odczytanie czasu zadziałania wkładki. W tym celu należy otworzyć tabelę kalkulacyjną poprzez kliknięcie na odpowiedni przycisk (rys. 7).

Rys. 7. Otwieranie tabeli kalkulacyjnej

Rys. 8. Charakterystyka t-I z tabelą kalkulacyjną

Rys. 9. Charakterystyki t-I wkładki topikowej DO1 16 A i wyłącznika nadprądowego Etimat B 16

Tabela kalkulacyjna
Tabela kalkulacyjna (rys. 8) posiada cztery kolumny:
• dane techniczne wyświetlonej wkładki (w tym wypadku DO1, 400 V, gG, 16 A),
• numer kodowy,
• wartość prądu Ip (A)
• wartość czasu zadziałania wkładki tv (s).
Po wpisaniu wartości prądu obciążenia wkładki (np. 100 A) do kolumny Ip (A), w sąsiedniej kolumnie tv (s) pojawi się czas jej zadziałania (w tym wypadku 0,23540 s). Punkt o współrzędnych 100 A i 0,23540 s można nanieść na krzywą charakterystyki poprzez kliknięcie na przycisk – To Graph (rys. 8). Można także dodawać dodatkowe kolumny (przycisk Columns/Add) z wartościami prądu i czasu, co umożliwia odczytanie kilku wartości czasów zadziałania wkładki dla kilku prądów obciążenia lub zwarcia. Można do kolumny tv (A) wpisać wymagany czas zadziałania wkładki i program wygeneruje w kolumnie Ip (A) prąd zadziałania wkładki dla wymaganego czasu.

Rys. 10. Okno główne programu Fuse Finder

Rys. 11. Okno z danymi technicznymi i zdjęciem wybranego aparatu

Rys. 12. Zestawienie wybranych aparatów – Koszyk

Porównanie charakterystyk
Jak napisano wcześniej, w programie ETI Fuse można porównać kilka charakterystyk różnych aparatów zabezpieczających. Np. z parametrami opisanej wcześniej wkładki można zestawić charakterystykę t-I wyłącznika nadprądowego Etimat B 1p, 25A. W tym celu, w ten sam sposób co poprzednio, należy wybrać w oknie wyboru wyłącznik nadprądowy Etimat – Etimat AC – Etimat AC B – Etimat AC B 1p – Etimat AC B 1p 25A, następnie przenieść go do prawej części okna wyboru, zaznaczyć i kliknąć OK. Po zaznaczeniu charakterystyki t/I i kliknięciu OK otrzymuje się dwie charakterystyki t-I wkładki topikowej DO1, gG 16A i wyłącznika nadprądowego Etimat B, 16 A wyświetlone na jednej skali logarytmicznej (rys. 9). Z przedstawionych wykresów widać, że charakterystyki te przecinają się (mają punkty wspólne) i w przypadku gdy wkładka topikowa DO1 16 A dobezpiecza wyłącznik nadprądowy B 16 A, to od prądu o wartości 75 A nie jest zachowana selektywna współpraca (wybiorczość) zastosowanych aparatów zabezpieczających. Na skali logarytmicznej można umieszczać nieokreśloną liczbę charakterystyk, oczywiście jeżeli pozwala na to czytelność wyświetlonego obrazu.

Rys. 13. Funkcja szukania zamiennika aparatu

Program Fuse Finder

Program Fuse Finder umożliwia identyfikację wkładek topikowych będących w ofercie firmy ETI Polam i osprzętu dodatkowego, jak podstawy bezpiecznikowe, gniazda bezpiecznikowe lub rozłączniki bezpiecznikowe, na podstawie ich danych znamionowych lub danych typu występujących w katalogach. Program jest wielojęzyczny, dostępny na firmowej stronie www, gdzie po kliknięciu na ikonę programu Fuse Finder otwiera się jego okno główne (rys. 10). W górnej części okna znajdują się trzy zakładki do wyboru – Wkładka topikowa, Podstawy bezpiecznikowe i rozłączniki oraz Koszyk. Poniżej znajdują się okna do uzupełniania dostępnymi informacjami o poszukiwanym aparacie, m.in.
• Grupa produktów – wkładki topikowe niskiego napięcia, wkładki topikowe średniego napięcia itd.,
• Podgrupa produktów – wkładki na prąd stały DC, do zabezpieczania ograniczników SRF,
• Charakterystyka – gG, aR, gR, gPV, gS itd.,
• Prąd znamionowy,
• Typ wkładki – BS, CH, VV itd.,
• Wielkość – NH1, NH00, NH3 itd.,
• Znamionowa zdolność wyłączania AC i DC wkładki,
• Napięcie znamionowe wkładki,
• Wymiary wkładki,
• Wskaźnik zadziałania – podwójny Kombi, 80N Thermo itd.,
• Połączenie – sposób zamocowania wkładki.
Wpisanie do odpowiedniego okna chociażby jednej informacji o wkładce powoduje pojawienie się wszystkich dostępnych wkładek spełniających to wymaganie. W każdej chwili można zlikwidować z okna wybraną informację po kliknięciu przycisku – Usuń filtry. Po wciśnięciu przycisku  otwiera się okno (rys. 11) z tabelą danych technicznych, zdjęciem wkładki, wykresami charakterystyk i rysunkiem wymiarowym. Po kliknięciu na przycisk Katalog PDF otwiera się karta katalogowa z katalogu głównego dotycząca wybranej wkładki topikowej. Można stworzyć zestawienie wybranych aparatów zabezpieczających, klikając po wybraniu danej wkładki przycisk Koszyk. W każdej chwili można podejrzeć zawartość koszyka klikając zakładkę Koszyk w górnej części strony głównej. Pojawia się wówczas zestawienie wybranych aparatów (rys. 12), a po wpisaniu w oknach poniżej danych adresowych można wysłać zapytanie ofertowe lub techniczne do firmy ETI Polam.
Bardzo ważną i dogodną funkcją programu Fuse Finder jest możliwość szybkiego znalezienia zamiennika aparatu pochodzącego od innego producenta. W tym celu w oknie znajdującym się w górnej części strony głównej (rys. 13) należy wpisać numer kodowy aparatu innego producenta i kliknąć przycisk Szukaj zamiennika. Program automatycznie wyświetli odpowiednik aparatu z oferty firmy ETI Polam. Można również kliknąć przycisk Szukaj zamiennika i program wyświetli okno z możliwością wyboru innego producenta z listy oraz numer kodowy jego aparatu. Po kliknięciu przycisku Szukaj, program również wyświetli odpowiedni zamiennik aparatu zabezpieczającego.

inż. Roman Kłopocki
Autor jest pracownikiem
firmy ETI Polam