Od 1 listopada 2014 roku jedyną obowiązującą regulacją w zakresie rozdzielnic zasilających niskiego napięcia jest nowa norma PN-EN 61439. Zakończenie okresu przejściowego zobowiązuje producentów i prefabrykatorów rozdzielnic do przestrzegania zawartych w niej zapisów.

Mimo iż norma PN-EN 61439 od listopada zeszłego roku była jedynym obowiązującym dokumentem w zakresie rozdzielnic nn, nie została w tym czasie przetłumaczona na język polski i dostępny był jedynie jej zapis w języku oryginału. W dużej mierze ograniczało to popularyzację zawartych w niej regulacji, głównie ze względu na barierę językową. Na początku 2015 roku sytuacja ta uległa zmianie. Na stronach PKN dostępna jest już przetłumaczona wersja normy, co powinno pomóc w zwiększeniu powszechnej świadomości w zakresie obowiązujących regulacji.

Podział odpowiedzialności pomiędzy producenta oryginalnego i prefabrykatora

Wsparcie firmy Siemens

Nowa norma wprowadza szereg zmian, dlatego tylko szerokie propagowanie informacji na jej temat pozwoli na prawidłowe stosowanie i egzekwowanie postanowień nowego standardu. Ważną kwestią jest poznanie szczegółów normy, jednak dużo ważniejsza jest prawidłowa interpretacja jej zapisów oraz odniesienie ich do rzeczywistych rozwiązań stosowanych na co dzień w systemach rozdzielnic i szynoprzewodów niskiego napięcia. Firma Siemens wspiera swoich klientów i partnerów w zapoznawaniu się z nową regulacją oraz wdrażaniu odpowiednich rozwiązań. Zespół specjalistów wsparcia projektowego oraz technicznego pomaga we wprowadzaniu nowej normy na każdym etapie pow-stawania inwestycji: od procesu planowania i projektowania, poprzez dobór i ofertowanie odpowiednich rozwiązań, aż do wsparcia podczas realizacji i uruchomienia obiektu.

Przykładowy raport z badania na wytrzymałość na korozję

Główne zmiany

Wraz z nową normą PN-EN 61439 seria standardów dotyczących rozdzielnic i sterownic niskiego napięcia została radykalnie zmieniona i zrestrukturyzowana. Głównym powodem tych zmian były pewne kluczowe punkty krytyki poprzedniej normy PN-EN 60439. Występowały trudności ze zrozumieniem i wprowadzaniem w życie postanowień starej normy, co prowadziło do subiektywnej interpretacji niektórych jej punktów. Pojawiały się również zarzuty odnośnie słabego uporządkowania zawartości. Jednym z największych dylematów, przed którymi stawali użytkownicy regulacji, było rozróżnienie pojęć pełnego badania typu (TTA) i częściowego badania typu (PTTA). Prowadziło to do błędnych interpretacji i częstego nadużywania tych pojęć (w szczególności pojęcia pełnego badania typu TTA, które było przypisywane rozdzielnicom bez takich badań). Nowa norma wycofuje podział na rozdzielnice z częściowym i pełnym badaniem typu, wprowadza zamiast tego jedno przejrzyste pojęcie: „weryfikacja konstrukcji”. Jednocześnie wprowadza jasny podział odpowiedzialności:
• odpowiedzialność producenta oryginalnego,
• odpowiedzialność prefabrykatora.

Przykładowa dokumentacja połączeń miedzianych w rozdzielnicy Sivacon S4

Weryfikacja konstrukcji

Głównym założeniem normy PN-EN 61439 jest weryfikacja konstrukcji rozdzielnic niskiego napięcia. Ma to na celu wyeliminowanie rozwiązań niesprawdzonych i nietestowanych oraz wychwycenie ewentualnych błędów powstałych przy montażu. W ramach weryfikacji konstrukcji muszą być sprawdzone wymienione poniżej punkty, za pomocą jednej z trzech metod: badania, porównania, oceny.
Elementy podlegające weryfikacji:
• wytrzymałość materiałów i części,
• stopień ochrony rozdzielnicy,
• odstępy powietrzne i powierzchniowe,
• ochrona przed porażeniem elektrycznym i ciągłość obwodów ochronnych,
• zabudowa urządzeń i elementów łączeniowych,
• wewnętrzne obwody elektryczne i połączenia,
• podłączanie zewnętrznych przewodów,
• właściwości dielektryczne,
• weryfikacja przyrostu temperatury,
• wytrzymałość zwarciowa,
• kompatybilność elektromagnetyczna (EMC),
• funkcje mechaniczne.

Widok rozdzielnicy Sivacon S4 wykonanej zgodnie z normą PN-EN 61439

Odpowiedzialność producenta oryginalnego oraz prefabrykatora

Główna odpowiedzialność za weryfikację konstrukcji w zakresie dwunastu punktów wymienionych powyżej spoczywa na producencie oryginalnym. W przypadku rozdzielnic Sivacon S4 wszystkie punkty zostały zweryfikowane przez firmę Siemens w niezależnych laboratoriach badawczych. Jako potwierdzenie przeprowadzenia stosownych badań dostępne są odpowiednie certyfikaty dokumentujące przebieg i wyniki testów.
Jeśli wszystkie punkty zostały poddane weryfikacji przez producenta oryginalnego, a prefabrykator podczas montażu będzie wykonywał wszystkie prace dokładnie według wytycznych producenta oryginalnego, wtedy nie ma potrzeby dokonywania ponownego sprawdzenia. Dlatego w interesie prefabrykatorów powinno być to, aby producent oryginalny poddał weryfikacji możliwie jak najwięcej wariantów wykorzystywanych na co dzień w rozdzielnicach. Należy jednak pamiętać, że jeśli prefabrykator dokona jakichkolwiek zmian w stosunku do już zweryfikowanego rozwiązania (lub zastosuje własne rozwiązanie), wtedy to on przejmuje odpowiedzialność za weryfikację konstrukcji w zakresie zmian, których dokonał.
Kluczowym punktem są połączenia miedziane wewnątrz rozdzielnicy. W szczególności połączenia pomiędzy głowicami szynoprzewodów, a wyłącznikami głównymi oraz pomiędzy wyłącznikami głównymi i głównymi szynami zbiorczymi. Prefabrykator, aby uniknąć potrzeby przeprowadzania badań zwarciowych oraz termicznych, powinien dokonywać gięcia miedzi na podstawie oryginalnych rysunków otrzymanych od producenta oryginalnego. Firma Siemens wraz z komponentami do prefabrykacji rozdzielnic Sivacon S4 dostarcza kompleksową dokumentację połączeń miedzianych wewnątrz rozdzielnicy, dzięki czemu zdejmuje z prefabrykatorów odpowiedzialność za weryfikację konstrukcji w tym zakresie. Są to rozwiązania przetestowane, dlatego klienci mają pewność odnośnie niezawodności takich połączeń. Dodatkową zaletą wynikającą z otrzymania dokumentacji jest znaczne skrócenie czasu przygotowania połączeń miedzianych, co przekłada się na obniżenie kosztów produkcji rozdzielnicy.
Ostatnim etapem produkcji rozdzielnicy przez prefabrykatora jest weryfikacja wyrobu. Jest to rutynowe sprawdzenie poprawności wykonania rozdzielnicy.

Podsumowanie

Norma PN-EN 61439 wprowadziła szereg zmian w zakresie rozdzielnic zasilających niskiego napięcia. Z punktu widzenia klienta końcowego są to zmiany pozytywne, ponieważ może on mieć pewność, że finalny produkt, zgodny z normą, będzie w pełni przebadany i bezpieczny. Zmiany są również korzystne dla prefabrykatorów pod warunkiem korzystania z oferty producentów, którzy dostarczają w pełni zweryfikowane systemy rozdzielnic niskiego napięcia. Przykładem takiego rozwiązania jest system rozdzielnic Sivacon S4 firmy Siemens, który jest w pełni przebadany i bezpieczny.

mgr inż. Łukasz Przybecki
Autor jest pracownikiem
firmy Siemens